Cumhuriyetin İlan Edilmesinin Nedenleri

Cumhuriyetin ilan edilmesinin nedenleri, hem tarihsel hem de siyasal gelişmelerin bir sonucudur. Türkiye Cumhuriyeti’nin 29 Ekim 1923’te ilan edilmesinin başlıca nedenleri şunlardır:

---

1. Saltanatın Kaldırılması (1 Kasım 1922)

• Osmanlı Devleti’nin hukuken sona erdirilmesiyle yönetim boşluğu oluştu.
• Yeni bir yönetim şekli belirlenmesi gerekiyordu.
• Saltanatın kaldırılması, halkın egemenliğine dayalı bir rejimin önünü açtı.

2. Milli Egemenlik İlkesinin Benimsenmesi

• Atatürk ve arkadaşları, egemenliğin millete ait olduğu fikrini savunuyordu.
• Bu ilke, cumhuriyet rejiminin temel dayanağıdır.
• TBMM’nin 1920’de açılması bu anlayışın ilk adımıydı.

3. Mevcut Yönetim Sisteminin Yetersizliği

• Meclis hükümeti sistemi (1920-1923 arası), yürütmenin etkili çalışmasını engelliyordu.
• Hükümet krizleri yaşanıyor, karar alma süreçleri aksıyordu.
• Daha düzenli ve sistemli bir yönetim yapısı gerekiyordu.

4. İnkılapların Gerçekleştirilmesi İçin Uygun Ortam Oluşturma

• Laiklik, eğitim reformu, kadın hakları gibi köklü değişiklikler planlanıyordu.
• Bunların uygulanabilmesi için güçlü, merkezi ve halk iradesine dayanan bir rejim gerekiyordu.

5. Halkın Katılımını Sağlama İsteği

• Cumhuriyet, halkın seçimle yönetime katılmasını sağlar.
• Böylece meşruiyet halk iradesine dayanır.

6. Lozan Antlaşması’nın Ardından Devletin Yapısal Olarak Netleştirilmesi

• Lozan’la yeni Türk devletinin uluslararası meşruiyeti sağlandı.
• İç yapının da buna uygun olarak yeniden düzenlenmesi gerekiyordu.