Ekpss Bilgi ekpss hakkında bilgi ve derslerin oldugu web sitesidir.
Bozkurt–Lotus Olayı (1926), Türkiye Cumhuriyeti tarihinde egemenlik, hukuk, ve uluslararası ilişkiler açısından büyük önem taşıyan bir deniz kazası ve uluslararası dava sürecidir. Bu olay, yeni kurulan Türkiye’nin egemenlik haklarını kararlılıkla savunduğu ilk uluslararası hukuk davası olarak kabul edilir.
🔹 Olayın Temel Bilgileri
| Başlık | Bilgi |
|---|---|
| 📅 Tarih (Olay) | 2 Ağustos 1926 |
| ⚓ Yer | Ege Denizi, Midilli Adası açıkları (uluslararası sular) |
| 🚢 Taraf Gemiler |
- Bozkurt: Türk bandıralı yolcu vapuru
- Lotus: Fransız bandıralı yük gemisi |
🔹 Olayın Gelişimi
- 2 Ağustos 1926’da Fransız Lotus gemisi ile Türk Bozkurt gemisi Ege Denizi’nde çarpıştı.
- Bozkurt battı ve 8 Türk vatandaşı hayatını kaybetti.
- Kaza sonrası Lotus’un ikinci kaptanı (Denis Demons) Türkiye’ye geldiğinde tutuklandı ve İstanbul’da yargılanmasına başlandı.
- Fransa, Türkiye’nin yargılama yetkisine sahip olmadığını savunarak olayın Milletler Cemiyeti’ne ve ardından Lahey Adalet Divanı’na taşınmasını istedi.
🔹 Hukukî Tartışma
Fransa’nın görüşü:
- Olay uluslararası sularda gerçekleşmiştir.
- Türkiye’nin yabancı bir geminin mürettebatını yargılamaya yetkisi yoktur.
Türkiye’nin görüşü:
- Olayın mağdurları Türk vatandaşıdır.
- Ölenler Türk gemisinde bulunduğu için Türkiye’nin muhakeme yetkisi vardır.
- Devletlerin egemenliği, açıkça yasaklanmamışsa yetki kullanmayı mümkün kılar (pozitif hukuk mantığı).
🔹 Lahey Adalet Divanı Kararı (7 Eylül 1927)
- Türkiye haklı bulundu.
- Mahkeme, uluslararası hukukun açıkça yasaklamadığı konularda devletlerin egemenlik yetkisini kullanabileceğine hükmetti.
- Türkiye’nin Lotus’un subayını yargılaması meşrudur.
🔹 Sonuçlar ve Önemi
| Alan | Açıklama |
|---|---|
| ⚖️ Hukukî Önemi | Devletlerin egemenlik haklarının sınırlarıyla ilgili emsal bir karar oldu. |
| 🇹🇷 Türkiye Açısından | Genç Türkiye Cumhuriyeti, ilk kez uluslararası bir davada hukuk mücadelesi vererek kazandı. |
| 🗺️ Uluslararası Hukuk | “Lotus İlkesi” olarak anılan bu karar, uzun yıllar uluslararası ceza hukuku ve deniz hukuku derslerinde okutuldu. |
| 🤝 Türk–Fransız İlişkileri | Geçici gerginlik yaşansa da uzun vadede ilişkileri ciddi şekilde zedelemedi. |
🔹 “Lotus İlkesi” Nedir?
- Uluslararası hukuka göre, bir devletin bir konuda yetki kullanabilmesi için açık bir izin gerekmez.
- Aksine, yetkiyi engelleyen açık bir yasak yoksa devlet o yetkiyi kullanabilir.
- Bu ilke, devletlerin bağımsızlık ve egemenliğine dayanan modern hukuk anlayışını destekler.
🔚 Sonuç
Bozkurt–Lotus Olayı, Türkiye Cumhuriyeti’nin uluslararası hukuk sahnesinde bağımsız, egemen ve hukuk temelli bir aktör olarak kendisini kabul ettirdiği bir dönüm noktasıdır.
Bu olayla birlikte Türkiye, yabancı devletlerin ve şirketlerin ayrıcalıklarına (kapitülasyonlara) karşı duruşunu da netleştirmiştir.
İstersen bu konuyu Viyana Sözleşmesi, deniz hukuku, ya da kapitülasyonların kaldırılması süreciyle de ilişkilendirerek daha kapsamlı bir şekilde ele alabiliriz.
